สอนกีตาร์เบื้องต้น ตอนที่ 5 การตั้งสายกีตาร์แบบสัมพันธ์ (Relative Tuning)
อย่างไรก็ตามกรณีที่เราไม่มีเครื่องมือเทียบเสียงเลย เราอาจไม่ต้องสนใจว่าคีย์ของเสียงกีตาร์จะตรงตามมาตราฐานหรือไม่ ขอให้เสียงของสายกีตาร์แต่ละเส้นมีความสัมพันธ์กันอย่างถูกต้อง เราก็สามารถนำเอากีตาร์ที่ตั้งสายโดยวิธีนี้ไปเล่นได้แล้ว
แต่หากต้องการให้ได้เสียงตรงตามมาตราฐานจริง ก็ต้องหาอุปกรณ์เทียบเสียง (ถ้าหาไม่ได้จริงๆก็ใช้เสียงจากโทรศัพท์มือถือรุ่นที่แต่งเสียงเรียกเข้าได้ ก็ได้ครับ) มาช่วยตั้งเสียงของสายใดสายหนึ่งให้ถูกต้องตามเสียงมาตราฐานไว้ก่อน (นิยมตั้งที่สาย 1 หรือเส้นเล็กสุดก่อน) จากนั้นจึงค่อยๆไล่ตั้งสายเส้นอื่นให้สัมพันธ์กับสายเส้นนี้ , การตั้งสายกีตาร์แบบสัมพันธ์นี้จะต้องอาศัยประสบการณ์การฟังเสียงที่ดีเป็นหลัก
จดไว้ : สายกีตาร์ปกติมีทั้งหมด 6 เส้น โดยเส้นที่เล็กที่สุดที่อยู่ล่างสุดเราจะเรียกว่า “สาย 1” แล้วไล่ขึ้นไปเรื่อยๆเป็น “สาย 2” , “สาย 3” , ... ไปจนถึงสายเส้นที่ใหญ่ที่สุดที่อยู่บนสุดจะเรียกว่า”สาย 6”
ต่อไปนี้เป็นการสาธิตการเทียบเสียง โดยจะเริ่มความสัมพันธ์จากสายกีตาร์เส้นที่ 1 หรือเส้นที่เล็กที่สุดขั้นที่ 1 : พยายามตั้งสายกีตาร์สายที่ 1 ให้ได้เสียง E5 ที่ถูกต้อง
ขั้นที่ 2 : กดสาย 2 ในเฟร็ตที่ 5 แล้วดีดสายที่ 2 พยายามปรับสายกีตาร์สายที่สองที่กดไว้นี้ ให้มีระดับเสียงเท่ากับสายเปล่าสายที่ 1
ขั้นที่ 3 : กดสาย 3 ในเฟร็ตที่ 4 แล้วดีดสายที่ 3 พยายามปรับสายกีตาร์สายที่สามที่กดไว้นี้ ให้มีระดับเสียงเท่ากับสายเปล่าสายที่ 2
ขั้นที่ 4 : กดสาย 4 ในเฟร็ตที่ 5 แล้วดีดสายที่ 4 พยายามปรับสายกีตาร์สายที่สี่ ที่กดไว้นี้ ให้มีระดับเสียงเท่ากับสายเปล่าสายที่ 3
ขั้นที่ 5 : กดสาย 5 ในเฟร็ตที่ 5 แล้วดีดสายที่ 5 พยายามปรับสายกีตาร์สายที่ห้าที่กดไว้นี้ ให้มีระดับเสียงเท่ากับสายเปล่าสายที่ 4
ขั้นที่ 6 : กดสาย 6 ในเฟร็ตที่ 5 แล้วดีดสายที่ 6 พยายามปรับสายกีตาร์สายที่หกที่กดไว้นี้ ให้มีระดับเสียงเท่ากับสายเปล่าสายที่ 5
เราไม่จำเป็นที่จะต้องเริ่มความสัมพันธ์จากสายกีตาร์เส้นที่ 1 หรือเส้นเล็กสุดทุกครั้ง จะใช้สายใดเป็นสายตั้งต้นก็ได้ จากนั้นจึงค่อยๆพิจารณาความสัมพันธ์ของสายที่ติดกันไล่กันออกไป ตามแบบแผนที่ให้ไว้ข้างต้น เช่นจะเริ่มตั้งที่สาย 6 ก่อน แล้วย้อนไล่ไปสาย 5->4->3->2->1 ก็ได้
จดไว้ : หลักการสั่นพ้องของเสียง(Resonance)
ตามหลักการทางฟิสิกส์บอกไว้ว่า วัตถุจะสั่นเมื่อได้รับคลื่นที่มีความถี่ตรงกับความถี่เฉพาะตัวของวัตถุ ซึ่งการสั่นแบบนี้ว่า “การสั่นพ้อง (Resonance) หลักการนี้มีประโยชน์ในการตั้งสายกีตาร์คือ เมื่อเราต้องการเทียบเสียงระหว่างสายกีตาร์ 2 เส้น (ด้วยวิธีการตั้งสายแบบสัมพันธ์) หากสายกีตาร์ทั้งสองเส้นให้เสียงระดับเดียวกัน หรือเสียงความถี่เดียวกัน เมื่อดีดสายกีตาร์เส้นใดเส้นหนึ่ง จะทำให้สายกีตาร์อีกเส้นหนึ่งสั่นโดยที่ไม่ได้มีการแตะต้องใดๆเลย เช่น เมื่อเราตั้งเสียงของสายที่ 1 เรียบร้อยแล้ว ต่อมาเราตั้งสายที่ 2 โดยกดที่เฟรต 5th แล้วดีดสาย หากปรากฏว่า สายที่ 1 (เปล่า) ได้เสียงตรงกับสายที่ 2 เฟรต 5th เมื่อเราดีดที่สายที่ 2 เฟรต 5th จะส่งผลให้สายที่ 1 (เปล่า) สั่นพ้องตามไปด้วย ซึ่งจะเห็นได้ว่า เมื่อเราใช้หลักการนี้ จะเป็นตัวช่วยทำให้เราสามารถเช็คความถูกต้องของเสียงได้โดยใช้ตาดู เพิ่มเติมจากการฟังด้วยหูเพียงอย่างเดียว
ตามหลักการทางฟิสิกส์บอกไว้ว่า วัตถุจะสั่นเมื่อได้รับคลื่นที่มีความถี่ตรงกับความถี่เฉพาะตัวของวัตถุ ซึ่งการสั่นแบบนี้ว่า “การสั่นพ้อง (Resonance) หลักการนี้มีประโยชน์ในการตั้งสายกีตาร์คือ เมื่อเราต้องการเทียบเสียงระหว่างสายกีตาร์ 2 เส้น (ด้วยวิธีการตั้งสายแบบสัมพันธ์) หากสายกีตาร์ทั้งสองเส้นให้เสียงระดับเดียวกัน หรือเสียงความถี่เดียวกัน เมื่อดีดสายกีตาร์เส้นใดเส้นหนึ่ง จะทำให้สายกีตาร์อีกเส้นหนึ่งสั่นโดยที่ไม่ได้มีการแตะต้องใดๆเลย เช่น เมื่อเราตั้งเสียงของสายที่ 1 เรียบร้อยแล้ว ต่อมาเราตั้งสายที่ 2 โดยกดที่เฟรต 5th แล้วดีดสาย หากปรากฏว่า สายที่ 1 (เปล่า) ได้เสียงตรงกับสายที่ 2 เฟรต 5th เมื่อเราดีดที่สายที่ 2 เฟรต 5th จะส่งผลให้สายที่ 1 (เปล่า) สั่นพ้องตามไปด้วย ซึ่งจะเห็นได้ว่า เมื่อเราใช้หลักการนี้ จะเป็นตัวช่วยทำให้เราสามารถเช็คความถูกต้องของเสียงได้โดยใช้ตาดู เพิ่มเติมจากการฟังด้วยหูเพียงอย่างเดียว
การตั้งสายกีตาร์
การตั้งสายกีตาร์ คือการบิดลูกบิด (Tuner) ที่ใช้ปรับความตึงของสายกีตาร์ ซึ่งตามธรรมชาติของสายกีตาร์นั้น เมื่อยิ่งตึงจะยิ่งให้ระดับเสียงที่สูงขึ้นการบิดลูกบิดเพื่อปรับเสียงหรือปรับความตึงสายนั้น เมื่อบิดลูกบิดไปทิศทางหนึ่งจะเป็นการเพิ่มระดับเสียงให้สูงขึ้นหรือทำให้สายตึงขึ้น หากบิดไปอีกทิศทางหนึ่ง จะเป็นการลดระดับเสียงหรือหย่อนสาย ซึ่งจะต้องบิดลูกบิดเป็นระยะเท่าใดนั้น ขึ้นอยู่กับการออกแบบของลูกบิดตัวนั้นๆ ซึ่งเมื่อเราบิดไปบ่อยๆจะรู้ระยะเอง
การตั้งสายมีเทคนิคที่ทำให้เราค้นหาเสียงที่ต้องการได้โดยง่ายคือ ให้ดีดสายกีตาร์ก่อนแล้วจึงบิดลูกบิดเพื่อปรับเสียง การตั้งสายด้วยวิธีนี้เราจะได้ยินการเปลี่ยนแปลงของเสียงได้ทันที จึงทำให้เราสามารถหยุดการบิดลูกบิดได้ตรงช่วงเสียงที่ต้องการได้อย่างแม่นยำ ซึ่งใช้ได้ดีทั้งกับการตั้งสายโดยการฟังเสียง และการตั้งสายโดยการดูหน้าจอจากเครื่องตั้งสาย
จดไว้ : ปัญหาหนึ่งที่มักพบในการตั้งสายกีตาร์คือ สายขาดในขณะที่บิดลูกบิดเพื่อตั้งสาย โดยที่ยังไม่ได้เสียงตามระดับที่ต้องการ ซึ่งสาเหตุมักมาจากคุณภาพของสายกีตาร์ รวมทั้งความเข้ากันได้ระหว่างสายกีตาร์และตัวกีตาร์ด้วย การแก้ปัญหานี้สามารถแก้ไขได้โดยเลือกใช้สายกีตาร์ที่คุณภาพดีขึ้น (ราคาย่อมแพงขึ้น) หรือเลือกใช้สายกีตาร์ที่มีขนาดเล็กลงกว่าเดิม